لجبازی کودک یکی از چالش‌های رایج در مسیر تربیت است که بسیاری از والدین را به فکر واداشته: «چرا بچه‌م این‌قدر مخالفت می‌کنه؟» این رفتار ممکن است نشانه‌ای از رشد استقلال، اضطراب یا نیاز به توجه بیشتر باشد. در این مقاله، با دلایل و راهکارهای عملی مواجهه با لجبازی کودک آشنا می‌شویم.
🧩 چرا کودکان لجبازی می‌کنند؟
لجبازی یک واکنش رفتاری است که می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- حس استقلال‌طلبی: کودک می‌خواهد کنترل بیشتری بر زندگی‌اش داشته باشد.
- جلب توجه: رفتارهای مقاومتی گاهی تلاش برای دیده شدن‌اند.
- الگوی رفتاری در خانه: کودک رفتار والدین یا دیگران را تقلید می‌کند.
- احساس ناامنی یا اضطراب: در محیط‌های ناآشنا یا پرتنش، ممکن است مقاومت بیشتری نشان دهد.
🗣️ چگونه واکنش نشان دهیم؟
والدین نباید لجبازی کودک را با لجبازی متقابل پاسخ دهند. درعوض:
✅ ۱. حفظ آرامش:
اولین قدم، کنترل احساسات خودتان است. واکنش احساسی ممکن است اوضاع را بدتر کند.
✅ ۲. انتخاب زمان گفت‌وگو:
در اوج عصبانیت کودک، توضیح دادن بی‌فایده است. صبر کنید تا آرام شود.
✅ ۳. دادن حق انتخاب محدود:
به‌جای اجبار، چند گزینه محدود به کودک بدهید. مثلاً بگویید: «می‌خوای اول لباس‌تو عوض کنی یا مسواک بزنی؟»
✅ ۴. تقویت رفتار مثبت:
وقتی کودک همکاری کرد، او را تحسین کنید. تقویت مثبت بسیار مؤثرتر از تنبیه است.
✅ ۵. تعیین مرزهای روشن:
قوانین باید مشخص و قابل پیگیری باشند، نه متغیر و مبهم.
🌱 نمونه‌هایی از برخورد مناسب
| موقعیت | برخورد نامناسب | برخورد پیشنهادی |
|---|---|---|
| کودک نمی‌خواهد لباس بپوشد | دعوا و تهدید | “می‌خوای پیراهن آبی رو بپوشی یا قرمز؟” |
| کودک نمی‌خواهد بخوابد | فریاد زدن | ساختن یک روتین آرامش‌بخش قبل خواب |
| کودک در جمع لجبازی می‌کند | خجالت‌زده کردن | رفتن به جای خلوت و گفت‌وگوی کوتاه |
📘 پیشنهاد منابع تکمیلی
- کتاب «فرزند پروری مثبت» از جین نلسن
- پادکست‌های تربیت کودک از روان‌شناسان کودک
- وبینارهای مشاوره خانواده در سایت‌های معتبر
